Ten eerste: je stelt de ander teleur.
Misschien wel de meest gehoorde reden waarom nee zeggen lastig is, is dat je dan mensen teleurstelt. Want iemand komt met een vraag of een verzoek, heeft hulp nodig en hoopt bij jou aan het goede adres te zijn. En omdat je dat zelf ook wel eens gedaan hebt en toen ook hoopte dat je de volle medewerking krijgt, weet je maar al te goed hoe vervelend het kan zijn als die wens niet uitkomt. Dat nare gevoel van afgewezen worden, dat wil je een ander niet aandoen, toch? En toch is het goed om soms voor jezelf te kiezen!
Ten tweede: je bent egoïstisch.
Daar komt al het volgende probleem: als ik voor mezelf kies, ben ik egoïstisch! Het is een veelvoorkomende overtuiging die in 9 van de 10 keer is aangepraat. Met uitspraken als “denk ook eens aan een ander!” of “wacht jij eens even rustig je beurt af!” heb je als kind al geleerd om jezelf op het tweede plan te zetten. Hoe sociaal het ook is om rekening met anderen te houden, je moet er voor waken dat je dit uitsmeert over alles waarin je de keuze moet maken: zorg ik voor jou of zorg ik voor mezelf? Soms heb je juist voor jezelf te kiezen, bijvoorbeeld als je moe bent en er wordt van alles van je verlangt, of wanneer je merkt dat het werk niet evenredig over de collega’s wordt verdeeld. Dat is niet egoïstisch, dat is laten merken dat je niet overal in mee gaat.
Ten derde: je wilt gewaardeerd worden.
En in dat laatste komen we bij het derde probleem: als ik niet doe wat gevraagd wordt, vinden ze me niet meer aardig! Hoe pijnlijk is het idee dat je niet meer aardig gevonden wordt? Enorm! Het is namelijk gebaseerd op de oer-behoefte van mensen: gezien, gehoord en gewaardeerd worden. In de oertijd had dat ermee te maken dat als je uit de groep of stam verstoten werd, je eigenlijk ten dode was opgeschreven in een oerwoud vol roofdieren en andere, vijandige stammen. We willen dus koste wat kost deel uitmaken van de groep en dat is waarom je mogelijk zo gemakkelijk ja zegt. Je hoopt er waardering mee te oogsten en dus je ‘verblijfsvergunning’ ermee te verlengen. Maar pas op: het went snel als je vaak ja zegt. Men kan er zomaar op vertrouwen dat ze bij jou altijd terecht kunnen, als een soort joker in het kaartspel die je altijd kunt inzetten als het je uitkomt. En juist wanneer je heel vaak meebeweegt is het erg lastig om het te begrijpen als je eindelijk een keer voor jezelf kiest.
Zeg ja wanneer het kan, zeg nee wanneer het moet!
Kort samengevat wil ik je aanmoedigen om wat bewuster ja te zeggen tegen de dingen waar anderen mee komen. Het is absoluut niet mijn bedoeling om ja-knikkers om te buigen naar nee-schudders, want dat zou de samenwerking en samenleving bepaald niet ten goede komen. Maar je hoeft niet altijd andermans klussen te klaren, er zijn meestal nog diverse anderen die hem of haar kunnen helpen. Waar ik dus vooral op doel is dat je niet automatisch akkoord gaat met van alles en nog wat. Dat je bereidheid toont als je daarmee jezelf niet teveel tekort doet en dat je tijdig je grenzen aangeeft wanneer je merkt dat die grenzen bereikt worden.