Het is lente 2015 en hoewel de economische crises van de afgelopen jaren voorbij lijken te zijn, staat de wereld op vele plekken in brand. Nieuwe crises, maar dan van heel andere orde, schieten als paddenstoelen uit de grond. Syrië, Irak, Israël en Gaza, Mali, Oekraïne, zomaar een handjevol gebieden waar oorlog heerst of terreurgroepen dood en verderf zaaien. Ook buiten deze brandhaarden zijn de gevolgen merkbaar in de vorm van sancties of betogingen die soms uitmonden in handgemeen.
Het blijft me verbazen hoe mensen in staat zijn om, meestal onder het motto van een bepaalde ideologie, elkaar zoveel leed aan te doen. Ik vraag me oprecht af waarom er zoveel haat in de wereld is. En vervolgens vraag ik me dus af hoe je kunt zorgen voor werkelijke vrede.
Wanneer kun je spreken van vrede?
In de geopolitieke arena werd Amerika lange tijd de vredesbrenger van de wereld genoemd. Ook in ons land was Amerika een belangrijke bondgenoot die hielp om de Tweede Wereldoorlog te beëindigen. In sommige brandhaarden speelden de VS de rol van bemiddelaar, op andere plaatsen was het vooral een kwestie van de “slechteriken” een kopje kleiner maken. Dus één van de strijdende partijen vernietigen of de strijd laten opgeven.
In mijn beleving kun je via die laatste strategie nooit vrede stichten. Want het is een vorm van uitsluiten die systemisch gezien vooral zorgt voor een versterkt verlangen om gezien en gehoord te worden. Nog altijd actueel is natuurlijk het conflict in het Midden-Oosten en zolang daar niet serieus met elkaar gesproken gaat worden, zal de vrede nog lang uitblijven. Het zal bij vlagen rustig zijn, totdat de volgende vonk weer aanleiding is voor een reeks explosieve uitbarstingen.
Vrede op de werkvloer.
Ook in organisaties en in teams kan er soms strijd zijn. Of is er iemand die lastig gevonden wordt, soms ook wel vanuit een tegenwerkende of saboterende houding. Ook op dat terrein, win je de “oorlog” niet door de ander de mond te snoeren. Ook is er geen echte vrede als je samen besluit de strijd te staken omdat dat de boel maar verstoort. Er is dan een staakt-het-vuren, een soort evenwicht dat in stand blijft totdat één van de partijen ook maar enigszins het evenwicht verstoort. De vlam kan elk moment weer in de pan slaan.
Hoe dan wel?
De vraag hoe je vrede bereikt is natuurlijk niet eenvoudig. Wetende dat er boekenkasten vol over geschreven zijn, pretendeer ik niet met dit blogje het antwoord panklaar te presenteren. Wel ben ik ervan overtuigd dat vrede, op de werkvloer, op het wereldtoneel, maar ook in de huiskamer, pas haalbaar is als iedereen bereid is om de ander te zien, te horen, te proberen te begrijpen, te erkennen. We hoeven daarvoor niet met iedereen dikke vrienden te worden, het helpt al wanneer we kunnen verdragen dat iedereen anders is, met andere gewoonten, andere behoeften en verlangens. Dus ook dat dat “lastige” gedrag, vooral een roep om aandacht is voor onvervulde behoeften. En dat we één van de uitgangspunten van het systemisch gedachtegoed naleven, namelijk het uitgangspunt dat in een gezond functionerend systeem er voor iedereen een plek is. Zodra iemand uitgesloten wordt, zal daar een tegen-energie ontstaan die juist het gezond functioneren in de weg staat.
Dus als je met een medewerker zit die lastig doet, grijp dan niet naar sancties maar ga het gesprek aan. Hoe komt het dat je je zo gedraagt, wat wil je bereiken, waar zit je weerstand? Dat soort vragen helpt om elkaar te begrijpen en laat merken: ook al ben ik het misschien niet roerend met je eens, ik erken dat jij er zo in zit.
