Momenteel moeten veel mensen omgaan met verlies. Een paar dagen geleden hoorde ik op de radio een gesprek met een begrafenisondernemer. Deze dame had de afgelopen maanden nogal wat begrafenissen en crematies verzorgd en vanwege de Corona-uitbraak was dat allemaal wat anders dan voorheen. Ze had vooral moeite met het feit dat ze minder persoonlijk kon werken. Troost bieden kon alleen op afstand en een arm om iemand heen was natuurlijk helemaal uit den boze. En ook al was ze opgegroeid vanuit de gedachte “een plekje geven doe je met een boek in de boekenkast en verwerken doe je met afval” bleek dit toch wat anders uit te pakken. Ze moest toegeven dat ze tegen het einde van haar Latijn zat.
Goed omgaan met verlies is erg belangrijk
Verlies heb je niet alleen in het overlijden van dierbaren, maar kun je op tal van terreinen tegenkomen. Verlies van een baan, stuklopen van een relatie, verlies van vitaliteit en lichaamsfuncties door ouderdom, ongeval of ziekte en noem er nog maar een paar op.
En hoewel verlies nooit leuk is, als je er goed mee om kunt gaan kan het ook het begin zijn van iets nieuws. Omgaan met verlies is één van de facetten van persoonlijke effectiviteit. Ik neem je even mee in een paar manieren van omgaan met verlies, ook aan de hand van een persoonlijk voorbeeld.
Blijven steken in de emotie
Verlies brengt vaak een emotie als verdriet of boosheid met zich mee. Dat is heel begrijpelijk en ook nuttig om het verlies te verwerken. Maar sommige mensen kunnen jarenlang in die emotie blijven steken. Zoals Edith Eva Eger zo mooi beschrijft in haar boek “De Keuze” blijven zij slachtoffer tot in lengte van jaren. En slachtoffers blijven zichzelf afvragen waarom hun dit verlies is overkomen. Een antwoord blijft vaak uit en het is ook maar de vraag of een antwoord zou helpen bij het omgaan van het verlies.
Toen ik een jaar of 17 was, kreeg ik te maken met een heel zichtbare vorm van verlies: ik begon de eerste tekenen van kaalheid te krijgen. Voor een puber die richting jong volwassenheid gaat, bleek dat heel pijnlijk. Ik was boos omdat het mij overkwam en was bang dat het mijn kansen op een leuke vriendin zou verpesten. Daarom ging ik de strijd aan, probeerde elk middel, shampoo, lotion, pillen en hoofdmassages om de haaruitval te stoppen. Het kostte me een fortuin en niets hielp.
Mijn voorbeeld is een manier van het lot willen bestrijden of zelfs de geschiedenis willen herschrijven. Ook bij verlies van dierbaren zie je nabestaanden nog wel eens gaan ontkennen dat het gebeurd is of hopen dat de overledene toch weer “wakker” wordt.
Eroverheen stappen
Zoals de begrafenisondernemer van de radio beschreef, kun je ook zo snel mogelijk weer overgaan tot de orde van de dag. Voor sommigen betekent dat het vluchten in werk (druk druk druk) of iets anders dat de aandacht afleidt. In mijn werk kom ik regelmatig mensen tegen die vastlopen omdat ze een verlies niet goed verwerkt hebben.
Toen ik ervaren had dat al die middeltjes niet hielpen tegen mijn kaalheid, vond ik dat lastig te aanvaarden. Met pijn en moeite probeerde ik van het overgebleven haar nog een soort kapsel te maken, maar ik keek niet graag in de spiegel. Zelfs foto’s waar ik zelf op stond, vond ik moeilijk om te zien. Onder het motto “als je het niet ziet, dan is het er ook niet” ging ik die pijnlijke confrontatie uit de weg.
En zoals met veel dingen: als iets de aandacht niet krijgt die het nodig heeft, blijft het daar om vragen. Als het verdriet of de boosheid niet naar buiten gebracht wordt, slaat het naar binnen en gaat het energie vreten.
Onder ogen zien
Er zijn dus verschillende mogelijk heden in het omgaan met verlies. Naast het bestrijden en het eroverheen stappen, is er nog een derde optie.
Om iets los te laten, moet je het eerst vastpakken
Wanneer je jouw verlies werkelijk wilt verwerken, zul je het eerst onder ogen moeten zien. Vraag jezelf dan eens af waarom dit verlies je zo raakt, wat het voor je betekent en ook: waarvoor stond datgene dat je verloren hebt? Als je daar werkelijk bij stil kunt staan, geef je beter vorm aan je rouw. Want of het nu gaat om een dierbare of iets anders dat je dierbaar was, rouwen is een belangrijke manier van verwerken.
Nadat ik op tal van manieren vergeefs had geprobeerd om de kaalheid te bestrijden, keek ik mezelf eens goed aan en vroeg mezelf: wat zou mij helpen om vrede te hebben met dit verlies? Ik liet eens wat écht kale mannen door mijn gedachten gaan: Kojak, Humberto Tan, Arjan Robben en zo wat meer. En ik besefte dat een kale kop die mannen prima staat. Sindsdien scheer ik mijn hoofd en sindsdien kijk ik weer met plezier in de spiegel. Ik had het verlies aanvaard en ik had een besluit genomen hoe ik er vrede mee kon hebben.
Zoals Edith Eva Eger ook beschrijft in haar boek, kun je er voor kiezen om jezelf niet te beschouwen als slachtoffer, maar als overlevende. En dat blijkt heel veel uit te maken. Want de overlevende blijft niet hangen in het verleden, maar stelt zichzelf de vraag hoe hij of zij verder wil. Dus nadat je jouw verlies hebt genomen, erover hebt gerouwd en er betekenis aan hebt gegeven, kun je je richten op hoe je verder wilt.
Leer beter omgaan met verlies
Omgaan met verlies is een belangrijk thema in onze training Persoonlijke Veerkracht. Ook weerstand en tegenslag komen daarin uitgebreid aan de orde. Dus als jij wilt leren hoe je verlies beter een plekje kunt geven of verwerken, dan is dat een heel waardevolle training.
Momenteel leggen we de laatste hand aan het programma. Wil je op de hoogte worden gebracht zodra je kunt inschrijven? Laat het ons weten!
