Er is de laatste jaren veel te doen over het thema psychosociale veiligheid. En terecht! Naast de zaken die breed uitgemeten worden in de media, blijkt psychosociale veiligheid in veel organisaties een punt van aandacht. In dit artikel ga ik graag in op de wijze waarop leiderschap bij psychosociale veiligheid van invloed is.
Wat is psychosociale veiligheid?
Eerst maar even stilstaan bij wat onder die veelgehoorde term psychosociale veiligheid verstaan wordt. We spreken van psychosociale veiligheid wanneer werknemers binnen een organisatie zich durven uitspreken en gelijkwaardig behandeld worden. Kortom waar mensen zich veilig voelen en niet bang hoeven te zijn voor pesten, discriminatie, uitsluiting, intimidatie en andere vormen van ongewenst gedrag.
Dit komt dus naast de fysieke veiligheid zoals brandveiligheid en andere veiligheidsmaatregelen of maatregelen om fysiek niet onnodig zwaar belast te worden.
Wettelijk is vastgelegd dat werkgevers moeten zorgen voor een veilige werkomgeving voor de werknemers. Behalve fysieke veiligheid gaat dat dus ook om psychosociale veiligheid. Een wet is mooi, maar hoe pakt dat uit in de praktijk?
Is het in jouw organisatie veilig?
Wanneer ik mensen spreek over psychosociale veiligheid, dan is meestal de reactie dat in hun organisatie geen sprake is van ongewenst gedrag. Maar met een beetje doorvragen, komt men toch vrij vaak tot de conclusie dat psychosociale veiligheid niet vanzelfsprekend is. Vrijwel iedereen heeft te maken gehad (als dader, slachtoffer of getuige) van bijvoorbeeld machtsmisbruik, uitsluiting of intimidatie.
De bedrijfscultuur is bepalend voor psychosociale veiligheid.
Misschien heb je dat ook wel meegemaakt. Dat je ergens nieuw komt werken en je moet even wennen aan de bedrijfscultuur. Hoe wordt er hier gewerkt, hoe gaan mensen met elkaar om, was zijn hier de normen en waarden, wat is de mores? Het duurt vaak even om eraan te wennen en te ervaren hoe goed die bedrijfscultuur bij jou past. Een enkeling daargelaten, voegen de meeste werknemers zich na verloop van tijd naar die bedrijfscultuur.
Die bedrijfscultuur is vaak niet formeel beschreven en als dat wel zo is, dan is er ook een informele cultuur. Want op papier zijn mooie woorden geduldig, in de praktijk pakt het vaak anders uit. Is er bijvoorbeeld ruimte voor afwijkende ideeën, hoe wordt omgegaan met mensen die zich uitspreken over misstanden? Of is een pesterijtje op zijn tijd ook best wel grappig, kan je kritische vragen tijdens de meeting straffeloos negeren en moet je collega niet zo kleinzerig doen als het hele team weer zonder hem is gaan lunchen? Het lijken misschien niet heel grote zaken, maar uiteindelijk is de psychosociale veiligheid in gevaar.
Hoe draagt leiderschap bij aan psychosociale veiligheid?
Leiders hebben grote invloed op de bedrijfscultuur en daarmee ook op de psychosociale veiligheid. Het begint er al mee dat leiders een voorbeeldfunctie hebben en het ongewenste gedrag in een groot deel van de gevallen juist vertoond wordt door leidinggevenden. Welk voorbeeld geven ze dus aan de medewerkers?
Prima, misschien vertoon je geen ongewenst gedrag, maar vertoon je wel gewenst gedrag? Staat jouw deur werkelijk altijd open of is het voor jouw medewerkers voelbaar dat ze niet echt welkom zijn? Heb je een open oor voor kritische geluiden, zorgen of bezwaren? Of leg je de bal snel terug of verwijs je naar een of ander loket?
Zelfs wanneer je als leider smetteloos en voorbeeldig gedrag vertoond, heb je nog steeds de psychosociale veiligheid in het oog te hebben. Want hoe gaan jouw medewerkers met elkaar om? Gaat dat op een open, constructieve en gelijkwaardige manier? Vertrouwt men elkaar en weten ze goed om te gaan met conflicterende belangen of ideeën? Merk je dat jij zelf ook vertrouwd wordt en dat men bij je binnenloopt als ze jou ergens bij willen betrekken? En ga jij, open en zonder oordeel vooraf, het gesprek aan als één van bovenstaande zaken niet zo vanzelf gaan? Help je zo nodig om die samenwerking soepeler te laten gaan en grijp je in wanneer je ongewenst gedrag waarneemt?
Kaart psychosociale veiligheid ook aan bij jouw leiding!
Naast jouw eigen medewerkers heb je ook invloed op het grotere geheel. Hoe gaat bijvoorbeeld jouw eigen leidinggevende, directeur of bestuurder om met die psychosociale veiligheid? Wanneer dat nog in het geding is, heb jij de morele verantwoordelijkheid om dat bij hen aan te kaarten. Niet alleen voor jezelf, ook voor je medewerkers. Je laat daarmee ook zien dat je jouw medewerkers steunt en een veilige werkplek wilt bevorderen.
Vind je dat nog lastig?
Heel begrijpelijk als je nu denkt dat er nog heel wat komt kijken bij het scheppen en bewaken van psychosociale veiligheid. Gelukkig sta je er niet alleen voor, wij kunnen jou helpen. De afgelopen jaren hebben we ruime ervaring opgedaan in het werken met organisaties waar psychosociale veiligheid in het geding was. Met die achtergrond kunnen we met je meedenken hoe jouw leiderschap bij kan dragen aan een veilige bedrijfscultuur. Bovendien kunnen we optreden als vertrouwenspersoon, zodat ervaringen van ongewenst gedrag op een vertrouwelijke manier kunnen worden gemeld en uiteindelijk kan worden gewerkt aan een veilig werkklimaat.
Wil je meer weten over wat we voor jou kunnen doen? Neem dan contact met ons op, we denken graag met je mee!
