De laatste jaren valt het me steeds meer op hoe slecht en hoe weinig er nog naar elkaar geluisterd wordt. Uiteraard is dit een heel algemene stelling, maar er is nogal wat gedoe in de wereld dat helemaal niet nodig zou zijn als mensen beter naar elkaar luisteren.
Denk daarbij in eerste instantie aan tal van oorlogen waarbij mensen letterlijk tegenover elkaar staan en de ander een kopje kleiner willen maken. Tijdens de corona-pandemie bleek er een hele gorep mensen geen trek te hebben in de beperkende maatregelen van de overheid Ook in grote onderwerpen als de klimaatverandering en stikstofcrisis is er veel sprake van stellingen en meningen delen, zonder echt naar die van anderen te luisteren.
Pasgeleden keek ik naar een uitzending van talkshow Op1. Het viel me op dat daar vaker de woorden “mag ik even uitpraten” te horen waren, dan “wat bedoel je precies”. De enige persoon aan tafel die überhaupt inhoudelijke vragen stelde, was de gespreksleider. De rest gaf alleen maar zijn of haar mening die vaak als waarheid werd gebracht.
Het is dan ook geen wonder dat de Tweede Kamer inmiddels zoveel partijen kent, dat de stembiljetten bijna kamerbreed zijn. Om de haverklap splitst er weer een partij omdat de leden niet geheel op één lijn zitten. Iets dergelijks zagen we eerder in de christelijke kerk. Wat extra jammer is, is dat zowel parlement als kerk een voorbeeldfunctie hebben voor de burgers.
Als je dan een keer naar een kamerdebat kijkt, dan zal je ook opvallen dat er niet of nauwelijks vragen gesteld worden. Ik bedoel dan de inhoudelijke vragen die uit interesse voortkomen, niet de vragen die alleen maar de boel in twijfel trekken. Dus zo leren burgers ook weinig over de dialoog aangaan met mensen die een andere mening of andere belangen hebben.
Waarom luisteren we zo slecht?
Een belangrijke oorzaak van slecht luisteren zit erin dat we vaak overtuigd zijn van ons gelijk. En in de moderne tijd, met internet-zoekmachines en social media, wordt ons “gelijk” steeds weer versterkt. Want de algoritmes achter deze populaire middelen, zien wat jij interessant vindt en presenteren je nog meer content over dat onderwerp. Dus wanneer jij bijvoorbeeld een keer gezocht hebt op “klimaatverandering onzin”, ga je ineens artikelen en advertenties op je scherm krijgen waarin gesteld wordt dat de klimaatverandering onzin is. Wanneer jouw buurman juist gezocht heeft op “klimaatverandering gevaarlijk”, krijgt hij artikelen die meer bij zijn visie passen. En op de jaarlijkse buurt-barbecue kan dat zomaar leiden tot een ordinaire welles-nietes. Ook voordat er social media waren, speelde dit al hoor. We zijn namelijk eerder geneigd mensen op te zoeken waarvan we denken dat die een zelfde mening hebben, omdat die bevestigen dat we gelijk hebben. En zeg nou eerlijk, dat is toch een heerlijk gevoel?
Hoe herken je dat iemand slecht luistert?
De meest botte manier is wanneer je merkt dat iemand niet op jouw stelling ingaat maar er overheen praat. Dus als jij bij de buurt-barbecue een praatje begint over hoe jouw vakantie was en jouw buurman je vraagt waar jouw kinderen naar school gaan. Misschien heeft hij jouw verhaal niet eens gehoord, was hij wellicht met zijn gedachten ergens anders, en misschien vindt hij zijn vraag even wat belangrijker dan wat jij wilt bespreken.
Een minder opvallende manier is wanneer je op een argumentatie van jouw zijde direct een tegenargument krijgt. Zo rijd ik al een paar jaar een elektrische auto. Een poosje terug sprak ik iemand die een nieuwe auto nodig had en ik vroeg of hij dan ook overwoog om elektrisch te gaan rijden. Op zijn vraag waarom ik dat dacht, vertelde ik hoe positief mijn ervaringen daarmee zijn. Meteen kreeg ik zijn bezwaren te horen. Over wachttijden bij laadpalen, over actieradius en dat de technologie nog in de kinderschoenen staat. Hij had mijn positieve ervaringen misschien wel gehoord, maar het paste blijkbaar niet in zijn wereldbeeld. Omdat hij meteen zijn visie er tegenover stelde, had ik niet het gevoel dat hij echt geluisterd had en open stond voor mijn visie.
Hoe goed luister jij eigenlijk?
Wees eens eerlijk! Heb je bij het lezen van bovenstaande gedacht “hm….dat doe ik zelf ook wel eens”? Niet meteen iets om je zorgen te maken hoor, iedereen laat wel eens een steekje vallen. Ik betrap mezelf er ook wel eens op. En gelukkig dat ik mezelf erop betrap, want dan ben ik me er tenminste van bewust. En als je er bewust van bent, kun je er iets aan proberen te doen. Dus vandaar ook dat ik je de vraag stelde. Zolang jij je er niet van bewust bent dat je soms slecht luistert, is het onmogelijk om het te verbeteren. En mocht je niet zo snel kunnen herinneren waar jij beter had kunnen luisteren, denk dan eens aan de momenten waarop je een misverstand had, achteraf dacht dat de ander iets anders bedoelde, dat je rigide aan jouw standpunten hebt vastgehouden of misschien zelfs dacht dat die ander niet goed snik is.
Hoe kan je beter leren luisteren?
Goed luisteren begint met een open houding. Daarmee bedoel ik dat je de ander wilt begrijpen. Los van of je het eens bent met wat hij of zij zegt, wil je het begrijpen? Wil je dan niet, dan houdt het al snel op, maar dan is het risico groot dat er misverstanden of conflicten onstraan.
Vervolgens is het belangrijk om je aandacht te richten. Dus oren open en stoorzenders uit. Stoorzenders zijn bijvoorbeeld radio’s die aan staan, een telefoon waar berichtjes op binnenkomen of iets anders dat je hindert om te focussen. Voor belangrijke gesprekken is het dan ook nuttig om een rustige plek te zoeken.
En vervolgens check je steeds of je de boodschap van de ander begrijpt. Of dat je misschien meer informatie nodig hebt. Soms zijn dat meer details, soms andere achtergrondinformatie. Is het plaatje helder en compleet voor je? Stel anders vragen die de ander uitnodigen om verder te vertellen
Kunnen wij helpen?
Wil jij beter leren luisteren en daarbij ook jouw andere communicatieve vaardigheden versterken? Dan is onze training Effectief Communiceren een goede investering. Je gaat in deze training veel leren rondom communicatie. Door veel te oefenen, maak je de materie echt eigen. En door de feedback die je van de trainer en andere deelnemers krijgt, merk je meteen hoe goed je luistert!
